10 ਜਨਵਰੀ 2024 - ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਵਿਚਾਰ-ਚਰਚਾ ਦੇ ਸੈਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪ੍ਰੋ. ਅਕਸ਼ੈ ਆਨੰਦ ਨੇ ਦੂਸਰੇ ਦਿਨ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਪਣੀਆਂ ਉਤਸ਼ਾਹਜਨਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਨਾਲ ਕੀਤੀ। ਮੀਟਿੰਗ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਡਾ. ਵਿਨੋਦ ਸ਼੍ਰੀਵਾਸਤਵ, ਫੋਟ ਹੇਜ਼ ਸਟੇਟ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਯੂ.ਐਸ.ਏ., ਡਾਕਟਰੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਅਤੇ ਗਲੋਬਲ ਤੰਦਰੁਸਤੀ ਲਈ ਸਹਿਯੋਗ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ “ਸਿਹਤ ਨੂੰ ਬਣਾਏ ਰੱਖਣ ਲਈ ਸਮਾਜਿਕ ਵਾਤਾਵਰਣ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਨਾਲ ਹੀ, ਡਬਲਯੂ ਐਚ ਓ ਇਸ ਗੱਲ ਨਾਲ ਸਹਿਮਤ ਹੈ ਕਿ ਸਿਹਤ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ 50% ਸਮਾਜਿਕ ਨਿਰਧਾਰਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।" ਡਾ: ਅਰੁਣਾ ਰਾਖਾ, ਅਨੁਵਾਦਕ ਅਤੇ ਪੁਨਰਜਨਮ ਦਵਾਈ ਵਿਭਾਗ, ਪੀਜੀਆਈਐਮਈਆਰ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕੀਤੀ ਕਿ ਅਸੀਂ ਸਿੰਗਲ ਕੇਸ ਸਟੱਡੀ ਅਤੇ ਕੇਸ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਰਾਹੀਂ ਡੇਟਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਕੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੱਕ ਕਿਵੇਂ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ। ਉਸਨੇ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ "ਜੋ ਵੀ ਅਸੀਂ ਵਕਾਲਤ ਕਰ ਰਹੇ ਹਾਂ ਉਹ ਸਿਧਾਂਤ ਦੇ ਸਬੂਤ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ", ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਯੋਗਾ ਖੋਜ ਵਿੱਚ।
ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਹਰਿਆਣਾ ਯੋਗ ਆਯੋਗ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਡਾ: ਜੈਦੀਪ ਆਰਿਆ ਨੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿਚ ਯੋਗ ਆਸਣ ਦੇ ਮਹੱਤਵ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਯੋਗਾ ਨੂੰ ਓਲੰਪਿਕ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਸਣ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਵਿਚ ਖੇਡ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿਚ ਕਿਵੇਂ ਮਦਦ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਡਾਕਟਰ ਸੰਜੀਬ ਪਾਤਰਾ, ਮੁਖੀ, ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਨੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਨੁਕਤਾ ਉਠਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ  ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕਾਲਜ ਯੋਗਾ ਵਿਸ਼ੇ ਵਿੱਚ ਡਿਗਰੀਆਂ ਵੰਡ ਰਹੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਨੀਤੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਰੋਕਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਡਾ. ਕਾਸ਼ੀਨਾਥ ਜੀ ਮੇਟਰੀ, ਕੇਂਦਰੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਰਾਜਸਥਾਨ, ਨੇ ਡਾਕਟਰੀ ਪੇਸ਼ੇਵਰਾਂ ਲਈ ਯੋਗਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਦਲੀਲ ਦਿੱਤੀ ਕਿ "ਇੱਕ ਲੰਮੀ ਅਧਿਐਨ ਵਿੱਚ ਪਾਲਣਾ ਕਰਨ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਚੰਗੀ ਆਬਾਦੀ ਹੈ"। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਇੰਸਟੀਟਿਊਟ ਆਫ਼ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਸਾਇੰਸਿਜ਼, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰੋ: ਓ ਪੀ ਕਟਾਰੇ ਨੇ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਲਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਫੈਕਲਟੀ ਨੂੰ ਯੋਗਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਗੁਣਵੱਤਾ ਖੋਜ ਪੈਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਸਥਿਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤ ਮਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਧਿਆਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਡਾ ਵਿਕਰਮ ਪਾਈ, ਏਮਜ਼ ਰਾਏਪੁਰ ਨੇ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਦੀ ਇੰਟਰਵਿਊ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਯੋਗਾ ਵਿੱਚ ਗੁਣਾਤਮਕ ਖੋਜ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਸਮਝਾਇਆ ਕਿ ਯੋਗਾ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮਾਪਦੰਡਾਂ ਨੂੰ ਸੰਖਿਆਤਮਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਐਕਸੈਸ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਕਿਉਂਕਿ ਯੋਗਾ ਵੀ ਅਨੁਭਵ ਅਧਾਰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਖੋਜਕਰਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗੁਣਾਤਮਕ ਖੋਜ ਸਮੇਤ ਮਿਸ਼ਰਤ ਮਾਡਲ ਅਧਿਐਨਾਂ ਦੀ ਯੋਜਨਾ ਬਣਾਉਣ ਦੀ ਅਪੀਲ ਕੀਤੀ।

ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੈਸ਼ਨ ਸੀ ਸੀ ਆਰ ਵਾਈ ਐਨ ਦੁਆਰਾ ਫੰਡ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਰਿਪੋਰਟ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪੀਜੀਆਈਐਮਈਆਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਸਾਰੇ ਸਬੰਧਤ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੇ ਮੁਖੀਆਂ ਨੇ ਪਿਛਲੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕੰਮ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਚਾਰ ਵਟਾਂਦਰੇ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤੇ ਗਏ। ਡਾ. ਐਚ.ਐਸ. ਵਡੀਰਾਜਾ, ਖੋਜ ਅਧਿਕਾਰੀ, ਸੀਸੀਆਰਵਾਈਐਨ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਨੇ ਸਬੰਧਤ ਫੈਕਲਟੀ ਨੂੰ ਅੰਤਿਮ ਮੁਲਾਂਕਣ ਅਤੇ ਸੁਝਾਅ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਲਈ ਹਰੇਕ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਅਤੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਸੁਝਾਅ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ।
ਗੱਲਬਾਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਖੁੱਲ੍ਹੇ ਸਵਾਲ ਜਵਾਬ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਸਵੇਰ ਤੋਂ ਹੀ ਵਿਚਾਰੇ ਗਏ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਸਾਰੇ ਮਾਹਿਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਸੁਝਾਅ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਫੈਕਲਟੀ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੰਮ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ, ਫੈਕਲਟੀ ਅਤੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਯੋਗਾ ਪ੍ਰਤੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣਾ, ਯੋਗਾ ਖੋਜ ਲਈ ਫੰਡ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ, ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਵਿੱਚ ਮੈਨਪਾਵਰ ਸਮੇਤ, ਫੈਕਲਟੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਮਾਣਿਕਤਾ ਲਈ ਯੋਗ ਪ੍ਰੋਟੋਕੋਲ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ, ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਆਊਟਰੀਚ ਯੋਗਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਬਹੁਤ ਕੁਝ 'ਤੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੀ ਮੀਟਿੰਗ ਹਰੇਕ ਮਾਹਿਰ ਦੁਆਰਾ ਸੁਝਾਅ ਦੇ ਖਰੜੇ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੋਈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੁਝਾਆਵਾਂ ਦਾ ਹੋਰ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਮੰਤਰਾਲੇ ਕੋਲ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਵੇਗਾ। ਡਾ: ਅਰੁਣਾ ਰਾਖਾ ਨੇ ਇਸ ਮਾਹਿਰ ਮੀਟਿੰਗ ਨੂੰ ਸਫਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਾਰੇ ਪਤਵੰਤਿਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਵਿਚਾਰ ਸਾਂਝੇ ਕਰਨ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਾ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਅਤੇ ਥੈਰੇਪੀ ਲਈ ਇੱਕ ਬਿਹਤਰ ਨੀਤੀਗਤ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਕੀਤੀ।