ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, 26 ਦਸੰਬਰ, 2023 - ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: ਪੰਜਾਬ ਉਰਦੂ ਅਕਾਦਮੀ, ਮਲੇਰ ਕੋਟਲਾ (ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ "ਗ਼ਾਲਿਬ ਅਤੇ ਅਸੀਂ" ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੈਕਚਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਵਿਭਾਗ ਤੋਂ 1995 ਵਿੱਚ ਮਾਸਟਰਜ਼ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸ੍ਰੀ ਇਦਰੀਸ ਅਹਿਮਦ ਆਈ. ਸ੍ਰੀ ਇਦਰੀਸ ਨੇ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਸ਼ਲਾਘਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਅੱਜ ਮੈਨੂੰ ਜੋ ਵੀ ਸਫਲਤਾ ਮਿਲੀ ਹੈ, ਉਹ ਇਸ ਵਿਭਾਗ ਦਾ ਹੀ ਯੋਗਦਾਨ ਹੈ। ਇਸੇ ਗੱਲ ਨੇ ਮੈਨੂੰ ਗ਼ਾਲਿਬ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ ਅਤੇ ਗ਼ਾਲਿਬ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਦਿੱਤਾ। ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵਿੱਚ ਬੌਧਿਕ ਪਹਿਲੂਆਂ ਅਤੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਖ਼ੂਬਸੂਰਤੀ ਅਤੇ ਸੂਖਮਤਾ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਮਲੀ ਜੀਵਨ ਵਿਚ ਉਹ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਇਨਸਾਨ ਸੀ ਅਤੇ ਹਰ ਦੁੱਖ ਭੁਲਾ ਕੇ ਅੱਗੇ ਵਧਣ ਵਾਲਾ ਸੀ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਅਲਤਾਫ਼ ਹੁਸੈਨ ਹਾਲੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਹੈਵਾਨ-ਏ-ਜ਼ਰੀਫ਼ ਕਿਹਾ ਹੈ।
ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਰੇਹਾਨਾ ਪਰਵੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗ਼ਾਲਿਬ ਸਭ ਤੋਂ ਔਖੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਬੜੀ ਸਰਲ ਤੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਸਮਝਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਾਹਰ ਸਨ। ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੀ ਜੀਵਨੀ 'ਤੇ ਹੋਰ ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਾਟਕ ਅਤੇ ਫ਼ਿਲਮਾਂ ਬਣੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਲੋਕ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਮਿਲੀ | ਇਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਚ ਬੁੱਧੀ ਅਤੇ ਗਿਆਨ ਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਅੱਲਾਮਾ ਇਕਬਾਲ ਨੇ 'ਮਿਰਜ਼ਾ ਗਾਲਿਬ' ਨਾਮ ਦੀ ਅਮਰ ਕਵਿਤਾ ਵੀ ਲਿਖੀ ਸੀ।
ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਡਾ: ਅਲੀ ਅੱਬਾਸ ਨੇ ਦੋਵਾਂ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਗਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਦੀ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਲਈ ਗ਼ਾਲਿਬ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦੇ ਖੋਜ ਕਾਰਜਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਥਾਰ ਨਾਲ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ | ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਕਾਵਿ-ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਪਹਿਲੂਆਂ ਤੋਂ ਘੋਖਿਆ ਹੈ, ਪਰ ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੀ ਵਿਸ਼ਵ-ਵਿਆਪੀਤਾ ਕਾਰਨ ਅਜੇ ਵੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ 'ਤੇ ਕੋਈ ਪੱਕੀ ਰਾਏ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ। ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਇ, ਇਹ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਯੋਗ ਰਹੇਗਾ। ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਿਆਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗ਼ਾਲਿਬ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਸ਼ਾਇਰ ਸਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੁਝ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵੀ ਲਿਖੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਉਲਟ ਜਾਪਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਿਸੇ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਕਲਾ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦਿੱਤਾ ਹੈ।
ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਖੋਜ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਖਲੀਕੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਨੇ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਗਾਲਿਬ ਦੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਡਾ: ਜ਼ੁਲਫ਼ਕਾਰ ਅਲੀ ਨੇ ਹਾਜ਼ਰੀਨ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਗ਼ਾਲਿਬ ਦੀ ਫ਼ਾਰਸੀ ਸ਼ਾਇਰੀ 'ਤੇ ਚਾਨਣਾ ਪਾਇਆ |