Chandigarh December 14, 2023- ਪੰਜਾਬ ਉਰਦੂ ਅਕਾਦਮੀ, ਮਲੇਰ ਕੋਟਲਾ (ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ) ਦੇ ਸਹਿਯੋਗ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ ਵਿੱਚ “ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦਾ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧ” ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਲੈਕਚਰ ਕਰਵਾਇਆ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਫਾਰਸੀ ਵਿਭਾਗ ਦਿੱਲੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਐਸੋਸੀਏਟ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਡਾ. ਜ਼ੈਨ ਉਲ ਇਬਾ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੀ ਆਮਦ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ, ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸੱਭਿਅਤਾ 'ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਸਥਾਨ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਸੰਬੋਧਨ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਇਸਲਾਮੀ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਰਦੂ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਵਿਧਾਏ  ਫਾਰਸੀ ਤੋਂ ਆਈਆਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਗ਼ਜ਼ਲ, ਕਸੀਦਾ, ਮਰਸੀਆ, ਮਸਨਵੀ, ਰਬਈ, ਦਾਸਤਾਨ ਆਦਿ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਉਰਦੂ ਬਲਕਿ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੀਆਂ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ। ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਜ਼ੈਨ ਅਲ-ਆਬਾ ਨੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਦੱਸਦਿਆਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਭਾਰਤ-ਇਰਾਨੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਹੋਣ ਕਰਕੇ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਚਕਾਰ ਇੱਕ ਕੁਦਰਤੀ ਰਿਸ਼ਤਾ ਕਾਇਮ ਹੈ। ਦੋਵਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਬਦਾਂ ਅਤੇ ਮਿਸ਼ਰਣਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਾਨਤਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ ਨੇ ਅਰਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਨਾਲੋਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਸੁਆਦ ਵਧੇਰੇ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਉਰਦੂ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਚੇਅਰਮੈਨ ਡਾ: ਅਲੀ ਅੱਬਾਸ ਨੇ ਉਚੇਚੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਕਰਾਉਂਦਿਆਂ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿਚ ਪਾਈਆਂ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਉਜਾਗਰ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਇਕ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਦੂਜੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਆਪਣੀ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਅਤੇ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਬਦਲਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹੋ ਨਵੀਂ ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬੰਦੇ ਹਨ। ਇਹੀ ਕਾਰਨ ਹੈ ਕਿ ਉਰਦੂ ਵਿੱਚ ਬੋਲੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦ, ਭਾਵੇਂ ਅਰਬੀ ਜਾਂ ਫ਼ਾਰਸੀ ਮੂਲ ਦੇ ਹੋਣ, ਹੁਣ ਉਰਦੂ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਜੋਂ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ। ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਦਿਆਂ ਪ੍ਰੋ. ਰੇਹਾਨਾ ਪਰਵੀਨ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਭਾਸ਼ਣ ਵਿੱਚ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਅਤੇ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿੱਚ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਕੁਝ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੇ ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਫਾਰਸੀ ਸ਼ਾਇਰੀ ਵੀ ਸੁਣਾਈ। ਸਪੱਸ਼ਟ ਹੈ ਕਿ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਖੋਜਕਾਰ ਖਲੀਕੁਰ ਰਹਿਮਾਨ ਅਵਾਨ ਨੇ ਇਸ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਆਯੋਜਨ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ ਨਿਭਾਈ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਫ਼ਾਰਸੀ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਅਧਿਆਪਕ ਡਾ: ਜ਼ੁਲਫਿਕਾਰ  ਅਲੀ ਨੇ ਆਏ ਹੋਏ ਸਾਰੇ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ |